Jego znane od wieków prozdrowotne działanie jest obecnie potwierdzone i wyjaśnione jest przez tysiące prac naukowych i badania kliniczne na całym świecie. Posiada udowodnione właściwości odżywcze i dietetyczne. Stosowany jest zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu wielu dolegliwości trapiących współczesnego człowieka, będących skutkiem skażenia środowiska, stresu czy spożywania wysoko przetworzonej żywności.

Smak miodu zna każdy. Lecz nie wszyscy wiedzą dlaczego jest on ceniony i zaliczany do najwartościowszych produktów pochodzenia naturalnego. Miód towarzyszy człowiekowi od wieków a już 10 tyś. lat temu ludzie pozyskiwali go od dzikich pszczół, czego dowodem są naskalne rysunki w wielu miejscach na świecie. Jego dobroczynne właściwości znano i wykorzystywano w medycynie największych starożytnych kultur. W Egipcie uważany był jako jeden z najbardziej skutecznych środków leczniczych. Wchodził w skład ponad 100 leków i maści ówcześnie stosowanych. Najsłynniejszy lekarz starożytnej Grecji Hipokrates leczył miodem rany, kaszel i choroby płuc. Sam regularnie go spożywał, a legenda głosi, że na jego grobie osiedlił się rój pszczół. O znaczeniu i roli miodu wspomina również Biblia. W Starym Testamencie Król Salomon radził: „Jedz synu miód, bo jest dobry i przedłuży dni twego żywota”.

Właściwości zdrowotne

Jedną z najważniejszych cech miodu są jego właściwości antybiotyczne. Wynikają one z kompleksowego działania przynajmniej kilku mechanizmów. Jednym z nich jest powstawanie nadtlenku wodoru (wody utlenionej), w skutek wysokiej aktywności enzymów naturalnie występujących w miodzie. Istotną rolę odgrywa również obecność w nim olejków eterycznych, kwasów fenolowych i flawonoidów, pochodzących z nektaru kwiatów, pyłku roślin i propolisu zebranego przez pszczoły z pąków drzew. Wszystko to sprawia, że spektrum działania antybiotycznego miodu jest szerokie i znajduje zastosowanie jako uzupełnienie terapii w leczeniu wielu infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Z danych literaturowych wynika, że miody działają hamująco na wzrost bakterii chorobotwórczych wyizolowanych z zakażonych ran m.in. szczepów Staphylococcus aureus, Enterococcus, Pseudomonas aeruginosa. Wśród polskich miodów najwyższą aktywnością antybiotyczną wyróżniają się miody: spadziowy, nektarowo-spadziowy, nawłociowy, gryczany i lipowy. Pozostałe polskie miody tj. rzepakowy, akacjowy czy wielokwiatowe mają niższe właściwości bakteriobójcze, ale duże znaczenie w profilaktyce i budowaniu odporności. W miodach występuje ponad 200 związków biologicznie czynnych, które sprawiają, że wykazuje on działanie: przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwzakrzepowe, przeciwnowotworowe. Używanie miodu zamiast cukru odciąża wątrobę i wpływa na poprawę jej funkcjonowania. W wyniku licznych przemian, powstający w wątrobie kwas glukuronowy wiąże toksyczne związki w formy łatwo usuwalne z organizmu. Według naukowców spożywanie miodu polepsza przyswajanie wapnia i magnezu co korzystnie wpływ na rozwój tkanki kostnej u dzieci. Warto dodać, że miód to najsłodszy pokarm dla mózgu. Istotnie zwiększa sprawność jego pracy oraz zapobiega powstawaniu wolnych rodników, które upośledzają funkcję komórek. Zawarte w nim naturalne bio-substancje powodują uruchomienie w mózgu mechanizmów odpowiedzialnych za tonizację i homeostazę organizmu.

Miód koniecznie powinien na stałe zagościć w diecie dzieci, osób aktywnych fizycznie i rekonwalescentów. Cukry proste dostarczane wraz z miodem zaspokajają podstawowe wymagania energetyczne organizmu przez co wzmacnia się potencjał fizyczny i wytrzymałość w czasie wysiłku. Można to wyjaśnić występowaniem w nich łatwo przyswajalnych węglowodanów, enzymów i wielu biopierwiastków m.in. żelaza, miedzi, magnezu, chromu, cynku i potasu, który w szczególności powinien być uzupełniany podczas wysiłku. Pozostałe biopierwiastki przyczyniają się do utrzymania właściwego ciśnienia osmotycznego krwi i równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Miód najszybciej ze wszystkich produktów naturalnych uzupełnia niedobory energetyczne oraz łagodzi skutki nadmiernego napięcia nerwowego. Wielocukry zawarte w miodzie sprzyjają rozwojowi w przewodzie pokarmowym znacznej liczby bakterii mlekowych, korzystnych dla naszego organizmu.

Działanie zawartych w miodzie substancji biologicznie czynnych można „spotęgować” przez łączenie go np. z herbatami owocowymi i naparami z ziół. Przy czym należy pamiętać, że nie możemy dodawać go do płynów o temperaturze wyższej niż 45^oC. Bardzo dobrym przykładem na takie synergistyczne działanie jest syrop z miodu i cebuli z dodatkiem goździków i cynamonu: 3 średnie cebule pokroić w cienkie krążki dodać 4 łyżki stołowe miodu, najlepiej, spadziowego dodać pół łyżeczki cynamonu i 5 goździków. Odstawić na kilka godzin. Pić 1-2 łyżki 3 x dziennie. Syrop ten idealnie sprawdza się przy przeziębieniach i infekcjach górnych dróg oddechowych, które są szczególnie częste w okresie jesienno-zimowym.

Pyłek kwiatowy a prewencja nowotworowa

Jednym z wielu powodów wzrostu liczby zachorowań i zgonów na raka w Polsce i na świecie jest spożywanie wysoko przetworzonej żywności, która nie dostarcza organizmowi niezbędnych związków do prawidłowego funkcjonowania. To w konsekwencji może prowadzić do zmian zachodzących w komórkach organizmu i powstania nowotworu. Ukazujące w ostatnich latach liczne publikacje naukowe na temat prawidłowego odżywiania sprawiły, że rośnie świadomość społeczna jak istotna jest suplementacja naturalnych substancji, które wpływają na zahamowania procesu karcinogenezy. Składnikami diety o potencjalnych zdolnościach chemoprewencyjnych są m.in.: błonnik, pro i prebiotyki, β-karoten, witaminy A, D, E, B_9, antocyjany, fitoestrogeny, związki fenolowe (polifenole, flawonoidy i flawony), organiczne związki siarki oraz biopierwiastki (m.in. wapń i selen). W pełni naturalnym i zawierającym zdecydowaną większość wyżej wymienionych substancji jest pyłek kwiatowy, który pszczoły zbierają z kwitnących roślin. Stwierdzono w nim blisko 300 związków biologicznie aktywnych. Jest on przede wszystkim bogatym źródłem witamin zarówno rozpuszczalnych w wodzie jak i tłuszczach: B₁, B₂, B_3, B₆, B_8, B_9, B_12, PP, C, A, E, D, K. Pyłek to również niedocenione źródło makroelementów (K, Na, Ca, Mg, Cl) i mikroelementów (P, S, Fe, Cu, Zn, Co, Mo, Se, Cr, Ni, Si), a także białka w tym aminokwasów egzogennych, których organizm nie jest w stanie sam wytworzyć i muszą być dostarczone z pożywieniem.

Pyłek kwiatowy polecany jest w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych wątroby, a także w stanach toksycznych i pourazowych uszkodzeniach tego narządu. Spożywanie pyłku kwiatowego powoduje wyraźny wzrost odporności immunologicznej. Stosowany jest on w profilaktyce, zapaleniu i łagodnym przeroście gruczołu krokowego. Zalecany jest także dla osób po ciężkich chorobach, w trakcie oraz po chemio- i radioterapii. W licznych badaniach potwierdzono, że długotrwałe przyjmowanie pyłku kwiatowego, nawet w małych dawkach, skutkuje podwyższeniem sprawności psychofizycznej organizmu. Poprawia funkcje mózgowe takie jak pamięć, uczenie się, myślenie i zdolność koncentracji.

Niestety w naszym kraju miód postrzegany jest jako lekarstwo i stosowany jest kiedy wystąpi już choroba. O tym świadczą liczby: w Polsce roczne spożycie na mieszkańca to ok 0,6 kg dla porównania w Niemczech 2,2kg, Austrii 3kg, Grecji 3,5kg. Warte podkreślenia jest to, że związki zawarte w produktach pszczelich występują w najlepiej przyswajalnej postaci naturalnych połączeń, doskonale rozpoznawalnych biochemicznie i wchłanianych przez nasz system trawienny. Wprowadzenie ich do codziennej diety zasługuje na polecenie z wielu powodów, a jednym z nich jest dowiedziona w badaniach naukowych skuteczność oraz w odróżnieniu od innych preparatów farmaceutycznych brak skutków ubocznych i możliwości przedawkowania. Systematyczne wykorzystanie produktów pszczelich w pierwszej kolejności pozwala zapobiec powstaniu wielu schorzeń, a w przypadku już istniejących chorób znacznie zwiększa skuteczność terapii zwłaszcza w przypadku leczenia antybiotykami i sterydami.