Księgarnia Internetowa 39.00 PLN Artur M. Nadolski Pani Chłodna (opowieść o warszawskiej ulicy) NAGRODA KLIO I STOPNIA W KATEGORII VARSAVIANA NA TARGACH KSIĄŻKI HISTORYCZNEJ – 2008 R. Warszawa 2018 ©Copyright by Artur Nadolski, Warszawa 2008 r. (I wydanie), 2018 r.  ©Copyright by Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2019 r.  Na okładce – Fragment „Planu okolic Warszawy” (Kwatermistrzostwo Generalne WP, 1819 r.) oraz pocztówka ul. Chłodnej i współczesna fotografia bloków przy ulicy Chłodnej Wydawca: Oficyna Wydawnicza RYTM Od autora Dlaczego Chłodna W Warszawie jest około 5000 ulic i placów, których wraz z rozwojem terytorialnym miasta stale przybywa. Są wśród nich ulice znane niemal w całej Polsce, ale są też ulice wręcz zapomniane. Są ulice o bogatej tradycji i rodowodzie sięgającym ponad 600 lat, ale są też ulice powstające z dnia na dzień wraz z nowymi osiedlami mieszkaniowymi. Są szerokie arterie komunikacyjne i ślepe zaułki. Są ulice eleganckie i brzydkie oraz takie – o zapadających w pamięci nazwach czy wręcz śmiesznych... Dlaczego wybrana została Chłodna – ta jedna z kilku tysięcy? Z istotnych powodów. W kilkusetletniej historii traktu pra-Chłodnej, aż po czasy współczesne, skupiają się, jak w soczewce, losy całego miasta, zarówno te wspaniałe, przełomowe, wzniosłe, jak również te gorzkie i tragiczne. Historia Chłodnej – to kwintesencja dziejów Warszawy. To traktem Chłodnej (zanim otrzymała tę nazwę) wiódł w Średniowieczu z Wielkopolski Szlak Piastowski do Starej Warszawy – siedziby Książąt Mazowieckich. Tędy również udawała się szlachta kwaterująca w Warszawie na Pole Elekcyjne na Woli, by obierać królów Rzeczypospolitej. Chłodna wyznaczała także bieg królewskiej, barokowej Osi Saskiej. Z racji zaś swojego położenia, stała się w konsekwencji głównym, z wojskowego punktu widzenia, strategicznym i tranzytowym szlakiem komunikacyjnym wiodącym przez miasto, a także bardzo ważnym traktem handlowo-gospodarczym. Gdy Warszawa została opasana 13-kilometrowym ciągiem ziemnych umocnień, to właśnie przy ulicy Chłodnej usytuowano jedną z czterech bram rogatek, strzegących wjazdu i wyjazdu z miasta. Strategiczne położenie ulicy prowadzącej do serca miasta sprawiło, że właśnie tędy atakowali i szturmowali Warszawę na przestrzeni wieków nasi wrogowie: Szwedzi, Rosjanie, Prusacy, Austriacy, Niemcy. Złotymi zgłoskami zapisała się w historii syreniego grodu Chłodna i jej mieszkańcy m.in. podczas Powstania Kościuszkowskiego 1794 r., Powstania Listopadowego 1831 r., agresji niemieckiej 1939 r., Powstania Warszawskiego 1944 r. – za każdym razem płacąc ogromną daninę krwi. Ostatni brutalny cios zadała Chłodnej tzw. władza ludowa; do dziś ulica ta nie może się po nim podźwignąć. Zdecydowano w 1945 r. przedwojenną arterię komunikacyjną i deptak handlowo-kulturalny mieszkańców zachodniego Śródmieścia unicestwić, wyburzając ocalałe z wojennej pożogi zabytkowe kamienice. Mylące jest potoczne znaczenie słowa: „Chłodna”. W rzeczywistości kryje się w tym pojęciu pulsujące, gorące życie, patriotyczne dzieje miasta i zapisany milcząco w granitowym bruku los mieszkańców tej ulicy. Jednym z nich był autor niniejszego opracowania, a także jego przodkowie, zasiedziali na Chłodnej kawał czasu. To była ich ulica, ich lokalna Mała Ojczyzna – fundament, na którym można budować szersze odniesienia społeczne, polityczne, patriotyczne oraz pamięć o przeszłości. Marszałek Józef Piłsudski powiedział kiedyś: „...ten, kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości, nie jest godzien szacunku teraźniejszości, ani prawa do przyszłości...”.