Fotonika uznawana jest za jeden z najbardziej innowacyjnych obszarów gospodarki w ujęciu globalnym. Z raportu Optics & Photonics 2020 Industry przygotowanego przez międzynarodowe stowarzyszenie optyki i fotoniki SPIE wynika, że wartość towarów i usług, które zostały wytworzone z wykorzystaniem technologii wykorzystujących światło wynosi od 7 do 10 bilionów USD rocznie, co stanowi około 11% światowego produktu brutto (GDP). Skumulowany roczny wskaźnik wzrostu (CAGR) przychodów firm działających w branży fotoniki w latach 2012–2018 wyniósł 7,6% a prognozowane przez ekspertów SPIE przychody firm z branży fotoniki na rok 2020 wynoszą 328 mld USD, co stanowi wzrost o 16% w porównaniu do 282 mld USD w 2018 roku.

Szybki postęp techniczny w zakresie systemowych rozwiązań opartych na fotonice, które niejednokrotnie wypełniają luki technologiczne poprzez innowacyjne rozwiązania w: monitorowaniu automatyzacji procesów, efektywności konwersji energii, przetwarzaniu sygnałów, opiece zdrowotnej i biofotonice oraz powyższe dane pokazują, że fotonika może stanowić zachętę do bliższego zainteresowania się tą branżą ze strony inwestorów. Przykłady polskich firm, wykorzystujących w swojej działalności rozwiązania bazujące na fotonice, których akcje są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, pokazują, że inwestorzy mogą liczyć na ponadprzeciętne stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału.

Nadchodzi czas
POLSKIEJ FOTONIKI

O tym, jak tworzy się w Polsce nowatorskie rozwiązania, na jakim etapie rozwoju jest polska fotonika oraz dlaczego warto przystąpić do Klastra Fotoniki i Światłowodów – rozmawiamy z Małgorzatą Kuklińską, prezes zarządu Polskiego Centrum Fotoniki i Światłowodów, jednostki koordynującej działania Klastra.

Pani Prezes, skąd pomysł na stworzenie w Polsce Klastra zrzeszającego firmy fotoniczne? Jakie są najważniejsze cele działalności Klastra?
 Fundamentów tej decyzji należy szukać wiele lat temu, w latach 70., kiedy polscy naukowcy z Wydziału Chemii Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, jako jedni z pierwszych w Europie zaczęli zajmować się światłowodami. Dość szybko powstała niezależna od krajów zachodnich technologia wytwarzania światłowodów, która z biegiem lat wciąż się rozwijała, dając specjalistyczną wiedzę, nieznaną i niedostępną w wielu innych państwach. W 2012 roku naukowcy i przedsiębiorcy zdający sobie sprawę z rodzimego potencjału fotonicznego założyli Klaster Fotoniki i Światłowodów. Naszym celem jest budowa silnego polskiego sektora zaawansowanych technologii, opartego na rodzimych rozwiązaniach fotonicznych, poprzez skupianie i wspieranie firm, rozwój naukowców, budowanie współpracy na linii nauka‑przemysł, ale również reprezentowanie interesów całej branży i budowanie świadomości społecznej o polskich osiągnięciach. Krótko mówiąc, planujemy wykorzystać potencjał rodzimej fotoniki z pożytkiem dla całej gospodarki, dlatego zawiązaliśmy Klaster.

Wydaje mi się, że Polska raczej kojarzy się z tradycyjnymi potrawami, gościnnością, fanatycznymi kibicami, no i ostatnio grami komputerowymi, a nie przemysłem high‑tech. Czy naprawdę możemy namieszać w świecie nowych technologii?
 Na pewno możemy stać się dostawcą nowoczesnych rozwiązań fotonicznych. Aby inni nas docenili i zaczęli postrzegać jako partnerów w świecie high‑tech, najpierw sami musimy zdać sobie sprawę z tego, co potrafimy, i właściwe promować oraz wspierać nasze polskie innowacje. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że nowe rozwiązania przybywają do nas z krajów rozwiniętych Azji, Europy Zachodniej czy Stanów Zjednoczonych. Fotonika to jeden z niewielu, a być może jedyny tak zaawansowany obszar technologiczny, w którym mamy niezależną technologię oraz możliwości, aby nowatorskie rozwiązania zarówno wprowadzić na nasz rynek, jak i dostarczać do krajów, które nie dysponują tak zaawansowanymi rozwiązaniami w tej dziedzinie.

Jak w naszym kraju wygląda proces wdrażania innowacji i jak w ramach Klastra wspieracie naszych naukowców, badaczy czy przedsiębiorców? Proszę przybliżyć nam działania, które podejmujecie w Klastrze.
 Opracowywanie nowych rozwiązań technologicznych to proces długotrwały i kosztowny. Należy też pamiętać, że nie każdy, nawet najlepszy pomysł zamieni się w innowacyjny produkt. Firma wstępująca w nasze szeregi ma możliwość skorzystania z pełnej gamy działań opracowanych przez doświadczonych już w obszarze innowacji ekspertów. Prowadzimy szkolenia z technologii fotonicznych i światłowodowych, dysponujemy i udostępniamy specjalistyczną, nowoczesną aparaturę badawczą, doradzamy w zakresie prowadzenia działalności badawczo‑rozwojowej, również pod kątem finansowania innowacyjnych projektów, porad prawnych czy rekrutacji i kształcenia kadr. Niezwykle ważnym aspektem jest ochrona własności intelektualnej. Brak znajomości tych zagadnień lub doświadczenia w kwestii zabezpieczenia praw do nowatorskich rozwiązań technologicznych może skutkować ich utratą oraz zaprzepaszczeniem lat pracy naukowej. W Klastrze posiadamy ekspertów z tej dziedziny, a także prowadzimy szkolenia dla zainteresowanych firm. Do działań realizowanych w ramach Klastra należą również: organizacja wspólnych stoisk, np. polskich pawilonów na specjalistycznych, najczęściej zagranicznych targach i eventach branżowych, tworzenie różnego rodzaju publikacji, udział w projektach naukowych i wdrożeniowych czy ważnych inicjatywach społecznych. Jako Klaster funkcjonujący w nowych technologiach jesteśmy adresatami licznych zaproszeń i propozycji, które razem z naszymi podmiotami analizujemy i jeśli odpowiadają naszym potrzebom, oczywiście bierzemy w nich udział. W zeszłym roku podmioty z Klastra zaprezentowały swoje najnowsze dokonania w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii przed przedstawicielami władz, przemysłu i Spółek Skarbu Państwa. W chwili obecnej przymierzamy się m. in. do aplikacji do sieci Europejskich Hubów Innowacji Cyfrowych i uzyskania statutu akredytowanego ośrodka innowacji. Ponadto realizujemy nasz program edukacyjny dla młodzieży, w ramach którego prowadzimy praktyki i staże, wykłady i warsztaty, ale też wspieramy uczelnie, np. Wydział Chemii Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w organizacji specjalności: Technologie Fotoniczne i Światłowodowe na II stopniu studiów. Naszym celem w obszarze edukacji jest powołanie wyspecjalizowanej uczelni technicznej kształcącej z zakresu fotoniki – jako technologii XXI wieku.

W najbliższych miesiącach planujecie wzmożone działania związane z rozwojem Klastra i rozbudowaniem strategii działania. Czy Klaster Fotoniki i Światłowodów to miejsce tylko dla firm i jednostek naukowo‑badawczych zajmujących się fotoniką?
 Absolutnie nie. Nasze podmioty można przyporządkować do kilku grup. Pierwsza z nich to rzeczywiście firmy i jednostki opracowujące i produkujące nowe rozwiązania oraz urządzenia fotoniczne. W tym gronie są również start‑upy i firmy z sektora MŚP, opracowujące nowe technologie niezbyt ściśle związane z fotoniką. Firmy te mają zbliżone potrzeby i borykają się z podobnymi problemami, które w ramach Klastra chcemy wspólnie rozwiązywać. Następna grupa to przedsiębiorstwa tzw. otoczenia biznesu, mające doświadczenie w obsłudze firm działających w sektorze innowacji. Wreszcie i docelowo chcemy, aby w Klastrze znaleźli się odbiorcy technologii – średnie i duże przedsiębiorstwa, które szczególnie predestynowane są do zastosowań technologii fotonicznych już teraz lub w przyszłości, poprzez wdrażanie projektów inwestycyjnych czy rozwojowych. Jest dla nas oczywiste, iż firma, która planuje uruchomienie np. nowej linii montażowej, nowej maszyny lub instalacji, będzie zainteresowana również zastosowaniem odpowiednio nowoczesnych technologii do kontroli procesów produkcyjnych, stosującnp. technologię światłowodową. Tak myśląca o rozwoju kadra menedżerska przedsiębiorstwa może zapewnić swojej firmie pozycję rynkową często wyższą od konkurencji krajowej bądź zagranicznej. Nie można również zapominać o uczelniach i instytutach badawczych. Bez efektywnej współpracy naukowców z przedsiębiorcami nie ma mowy o transferze technologii. Kładziemy również nacisk na współpracę międzynarodową. Nasze podmioty regularnie uczestniczą w projektach europejskich, a dzięki współpracy z globalnymi organizacjami fotonicznymi, takimi jak EPIC czy Photonics21, śledzimy światowe trendy, wymieniamy spostrzeżenia, dowiadujemy się o ciekawych inicjatywach i zabieramygłos w ważnych dla branży sprawach.Klaster Fotoniki i Światłowodów nie chce zrzeszonym podmiotom nic narzucać, wręcz przeciwnie, znaleźć wspólną przestrzeń do komunikacji i budowania synergii, opierając się przede wszystkim na ich potrzebach. Znając problemy nurtujące członków Klastra, szukamy instrumentów, za pomocą których wspólnie możemy je pokonywać, korzystając jednocześnie ze swoich zasobów. Ponadto jako grupa mamy większą siłę przebicia w relacjach zewnętrznych, co pomaga skuteczniej realizować potrzeby naszych członków. Tak tworzy się efekt synergii w Klastrze, który, w co wierzymy, pozwoli nam zbudować silny sektor nowych technologii w Polsce.

Na koniec naszej rozmowy chciałbym jeszcze spytać, co pani proponuje osobom, które po przeczytaniu naszej publikacji chciałyby zgłębić swoją wiedzę fotoniczną.
 Na początek, każdego, kto jest zainteresowany fotoniką, zachęcam do odwiedzin naszej nowej strony internetowej www.klaster‑fotoniki. pl. Tak jak pan wspomniał, w niedługim czasie poszerzymy spektrum naszego działania również o nowe kanały kontaktu i rozwój mediów społecznościowych. W razie jakichkolwiek pytań proszę o kontakt z naszymi przedstawicielami. Promowanie fotoniki to nasza misja i chętnie odpowiemy na państwa pytania oraz przybliżymy specyfikę naszej branży.

www.klaster-fotoniki.pl